Više od stotinu članova akademske zajednice iz celog sveta uputilo je otvoreno pismo međunarodnoj zajednici o građanskim protestima koji već deset dana traju u Bosni i Hercegovini. Pismo prenosimo u celini:

Više od dve decenije međunarodna zajendica je posmatrala, interpretirala i delovala u političkom okviru BiH skoro isključivo kroz etničku vizuru – uprkos akademsokom obrazovanju koje stalno upozorava na opasnost od preteranog pojednostavljivanja i podilaženja lokalnim etno-nacioalističkim elitama. Rat i mir koji su međunarodne organizacije nadzirale (jezikom Međunarodnog tribunala “pomagale i podržavale”) samo su ohrabrili lokalnu etno-nacionalističku partokratiju u BiH, koja je – zaštićena strahovima od novog rata i nasilja – nastavila da se uvećava u zemlji, gde je nezaposlenost među mladima zvanično dosegla 57 posto.

Stoga ne čudi što je epicentar nedavnih protesta bio u Tuzli, radničkom gradu koji je i tokom rata uspeo da se odupre etno-nacionalističkom trendu. Ovi protesti pokazuju veliko razočaranje u Socijaldemokratsku partiju BiH, koja je na izborima 2010. odnela pobedu i od tada protraćila svoj politički kapital ponašajući se na način koji se ne razlikuje od etno-nacionalističkih partija. Kao rezultat toga, ovi protesti pokazuju očaj zbog nedostatka političkih alternativa, kao i osećaj da nijedna politička stranka nije adresa kojoj se građani mogu obratiti zbog legitimnog socio-ekonomskog nezadovoljstva.

Prvih nekoliko dana, na protestima smo videli nasilje, policijsku represiju, ali takođe i neprekidno medijsko i političko spinovanje. Demonstranti su kriminalizovani, njihovi zahtevi su izvrgnuti ruglu, politizovani i/ili ponovo prisvajani; teorije zavere bile su, ništa manje, vredne pažnje. Protesti su se širili Federacijom i doveli do ostavki lokalnih političara u brojnim kantonima i opštinama. Građanski plenumi nicali su od grada do grada, od varoši do varoši. Zahtevi demonstranata, iako blago različiti od jedne do druge zajednice, fokusirani su na pitanje zapošljavanja, penzija, zdravstvenog osiguranja, konfiskovanja nelegalno sstečene imovine i formiranja neetničkih i, u nekim slučajevima, tehnokratskih vlada. Niko od njih ne zasniva svoje zahteve na nacionalnosti, religiji ili nekoj drugoj podeli kojima se u upornoj međunarodnoj stereotipizaciji karakteriše BiH.

Do sada je odgovor međunarodne zajednice na ustanak u BiH bio nem, konfuzan i neprikladan. Visoki predstavnik Valentin Incko istakao je u intervjuu za austrijski dnevnik “Kurier” da “ako situacija eskalira, možda čemo morati da razmislimo i o trupama EU” (“Wenn die Lage eskaliert, werden wir eventuell an EU-Truppen denken müssen.”). Iako je kasnije povukao ovu izjavu, šteta je već bila pričinjena povlačenjem nesrećne paralele sa habzburškom okupacijom (1878-1914). Na listu zahteva demonstranata dodata je i Inckova smena. Političari EU – od Ketrin Ešton do Karla Bilta – dali su nejasne izjave o pravu građana da protestuju , pozivajući na transparentne pregovore između demonstranata i predstavnika vlasti, te osuđujući nasilje. S obzirom na neutralnu izjavu Ambasade SAD u Sarajevu, čini se da će Sjedinjene Države prepustiti Evropi da se bavi protestima i svakim mogućim političkim ishodom koji iz njih može proizići.

Ovo, međutim, nije trenutak ni da se okreću leđa niti da se otovreno interveniše. Ovo je trenutak da se razmišlja i dela nakon godina akumuliranih ekonomskih i zanemarenih nepravdi, bar uz uvažavanje činjenice da one nisu zasnovanje na nacionalnosti. Stoga, kao predstavnici akademske zajednice iz regiona, pozivamo predstavnike međunarodne zajednice da okrenu leđa kleptokratskim etno-nacionalističkim elitama i institucijama, u čijem su nastajanju dali svoj doprinos. Susedne zemlje – koje su bile ključni podstrekači rata – takođe se moraju uzdržati od mešanja u BiH u trenutku kada se etnokrate koje podržavaju suočavaju s velikim izazovima odozdo. Tražimo od međunarodne zajednice da prihvati građanske plenume i veća kao legitimni izraz političke volje bh. građana, koji ne žele da zamene nego da unaprede demokratiju. Izbori nisu jedini demokratski oblik političke prakse. Nakon što je u više navrata pozvala Bosance da uzmu sudbinu zemlje u svoje ruke, međunarodna zajednica bi sada trebalo da proširi svoju podršku na demonstrante i da ozbiljno uzme u obzir njihove zahteve.

U proleće 1992, građani Bosne organizovali su u Sarajevu najveće demonstracije protiv nacionalističkih stranaka. Ućutkani su snajperima i njihov glas međunarodna zajednica od tada ignoriše. Ovoga puta svet treba da sluša.

Aida A. Hozić, University of Florida, United States

Florian Bieber, University of Graz, Austria

Eric Gordy, University College London, United Kingdom

Chip Gagnon, Ithaca College, United States

Eldar Sarajlić, Central European University, Hungary

Tanya Domi, Columbia University, United States

Tanja Petrović, Research Center of the Slovenian Academy of Sciences and Arts, Slovenia

Ana Dević, Fatih University, Turkey

András Bozóki, Central European University, Hungary

Jo Shaw, Edinburgh University, Scotland/United Kingdom

Jasmin Mujanović, York University, Canada

Valerie Bunce, Cornell University, United States

Konstantin Kilibarda, York University, Canada

Aleksandra Miličević, University of North Florida, United States

Emel Akcali, Central European University, Hungary

Olimpija Hristova Zaevska, Balkan Institute for Faith and Culture, Macedonia

Jana Baćević, Aarhus University, Denmark

Jelena Vasiljević, University of Belgrade, Serbia

Michael Bernhard, University of Florida, United States

Tea Temim, NASA/University of Maryland, United States

Jasmina Opardija-Susnjar, University of Fribourg, Germany

Julianne Funk, Centre for Research on Peace and Development, KU Leuven, Belgium

Hanns Schneider, former researcher at University of Jena, Germany

William Risch, Georgia College, United States

Kiril Avramov, New Bulgarian University in Sofia, Bulgaria

Tom Junes, German Historical Institute in Warsaw, Poland

Tibor T. Meszmann, Working Group on Public Sociology “Helyzet” Budapest, Hungary

Béla Greskovits, Central European University, Hungary

Hilde Katrine Haug, University of Oslo, Norway and Harriman Institute, Columbia University

Armina Galijaš, University of Graz, Austria

Zoltan Dujisin, Columbia University, United States

Heleen Touquet, University of Leuven, Belgium

Amila Buturović, York University, Canada

Margareta Kern, artist, London, United Kingdom

Catherine Baker, University of Hull, United Kingdom

Adriana Zaharijević, University of Belgrade

Maja Lovrenović, VU Universiteit Amsterdam, The Netherlands

Marko Prelec, Balkans Policy Research Group, Pristina, Kosovo

Claudiu Tufiș, University of Bucharest, Romania

Gal Kirn, Humboldt Universität zu Berlin, Germany

Keziah Conrad, University of California, Los Angeles, United States

Jarrett Blaustein, Aberystwyth University, United Kingdom

Igor Štiks, University of Edinburgh, Scotland/United Kingdom

Rossen Djagalov, Koç University, Turkey

Paul Stubbs, Institute for Economics, Zagreb, Croatia

Davor Marko, University of Belgrade, Serbia

Ljubica Spaskovska, University of Exeter, United Kingdom

Christian Axboe Nielsen, Aarhus University

Andrej Grubačić, California Institute of Integral Studies, United States

Wendy Bracewell, University College London, United Kingdom

Zhidas Daskalovski, University of Bitola, Macedonia

Nicole Lindstrom, University of York, United Kingdom

Hristina Cipusheva, South East European University, Republic of Macedonia

Marina Antić, University of Pittsburgh, United States

Alen Kristić, University of Graz, Austria

Julija Sardelić, University of Edinburgh, Scotland/United Kingdom

Lara J. Nettelfield, Royal Holloway, University of London, United Kingdom

Ivana Krstanović, Faculty of Philosophy, University of Sarajevo

Danijela Majstorović, University of Banja Luka, Bosnia and Herzegovina

Zoran Vučkovac, University of Alberta, Canada

Elissa Helms, Central European University, Hungary

Harun, Buljina, Columbia University, United States

Igor Cvejić, Institut za filozofiju i društvenu teoriju Beograd, Serbia

Slavoj Žižek, Birkbeck Institute for the Humanities, United Kingdom

Nataša Bek, Josip Juraj Strossmayer University of Osijek, Croatia

Sladjana Lazić, Norwegian University of Science and Technology, Norway

Katarina Peović Vuković, Faculty of Philosophy, Rijeka, Croatia

Artan Sadiku, Institute of social sciences and humanities – Skopje, Macedonia

Peter Vermeersch, University of Leuven, Belgium

Roland Schmidt, Central European University, Hungary

Spyros A. Sofos, CMES, Lund University, Sweden

Vedran Horvat, Heinrich Böll Stiftung, Croatia

Franjo Ninic, University of Muenster, Germany

Adam Fagan, Queen Mary University of London, United Kingdom

Soeren Keil, Canterbury Christ Church University, United Kingdom

Esad Boskailo, University of Arizona, United States

Biljana Đorđević, Faculty of Political Sciences, University of Belgrade

Amra Pandžo, Udruženje MALI KORACI Sarajevo

Malte Frye, University of Muenster, Germany

Vanja Lastro, Rice University Houston, United States

Srđan Dvornik, independent analyst and consultant, Zagreb, Croatia

Goran Ilik, University of Bitola, Macedonia

Nikola G. Petrovski, University of Bitola, Macedonia

Nicholas J. Kiersey, Ohio University, United States

Roska Vrgova, UG “Zasto ne,” Bosnia and Herzegovina

Kiril Nestorovski, Habitat for Humanity, Macedonia

James Robertson, History, New York University, United States

Ellen Elias-Bursać, Literary Translator and Independent Scholar, United States

Antje Postema, University of Chicago, United States

Ronelle Alexander, University of California, Berkeley, United States

Zdenko Mandusić, University of Chicago, United States

Grace E. Fielder, University of Arizona, United States

Jennifer H Zoble, New York University, United States

Wayles Browne, Cornell University, United States

Holly Case, Cornell University, United States

Cynthia Simmons, Boston College, United States

Panagiotis Sotiris, University of the Aegean

Anna Selmeczi, University of the Western Cape, South Africa

Gezim Krasniqi, University of Edinburgh, Scotland/United Kingdom

Azra Hromadžić, Syracuse University, United States

Lejla Sokolović Indjić, University of Bergen, Norway

Marko Attila Hoare, Kingston University, United Kingdom

Anton Markoč, Central European University, Hungary

Boštjan Videmšek, journalist, DELO, Slovenia

Karla Koutkova, Central European University, Hungary

Luca J. Uberti, University of Otago, Dunedin, New Zealand

András Riedlmayer, Harvard University, United States

Jeffrey B Spurr, Independent Scholar and member of editorial board of CultureShutdown

Suzana Vuljević, History, Columbia University, United States

Michael D. Kennedy, Brown University, United States

Jennifer Dickinson, University of Vermont, United States

Arlind Qori, University of Tirana, Albania

Chiara Bonfiglioli, University of Edinburgh, Scotland/United Kingdom

Sarah Wagner, George Washington University, United States

Safia Swimelar, Elon University, United States,

Adnan Dzumhur, University of North Carolina, United States

Nirvana Pistoljevic, Columbia University, United States

Anej Korsika, Initiative for Democratic Socialism, Slovenia

Dejan Stjepanović, University of Edinburgh, Scotland/United Kingdom

Igor Jovanoski, South East European University, Macedonia

Tamara Vukov, Université de Montréal, Canada

Anna Selmeczi, University of the Western Cape, South Africa

Biljana Kotevska, CRPRC Studiorum, Macedonia

Rory Archer, University of Graz, Austria

Saša Pavlović, Music artist and former journalist, Macedonia

Goran Janev, Institute for Sociological, Political and Juridical Research, Macedonia

Armina Galijaš, University of Graz, Austria

Nina Caspersen, Department of Politics, University of York

Lucian-Dumitru Dirdala, Mihail Kogalniceanu University, Romania

Bojan Baća, York University, Canada